Εφτά χρόνια μετά την παραχώρησή της – με απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού – στον πρώην Δήμο Νέας Ερυθραίας «για τη λειτουργία Κέντρου Μικρασιατικού Πολιτισμού», η βίλα Μπότση στην Πολιτεία παραμένει μια εγκαταλειμμένη αποθήκη και για τον διάδοχο καλλικρατικό Δήμο Κηφισιάς.
Μετά το θάνατο του ιδιοκτήτη της και γνωστού εκδότη, η βίλα Μπότση στην Πολιτεία πέρασε ως κληρονομιά στο ελληνικό Δημόσιο. Εξού και η μαρμάρινη πλάκα που δεσπόζει στην είσοδο του κτιρίου με φόντο τις παλιές τυπογραφικές μηχανές στον κήπο της, οι οποίες χρήζουν και αυτές συντήρησης. Το ακίνητο συνολικής δόμησης 1.500 τ.μ., στην οδό Σαπφούς, στέγαζε από το 1995 το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, ενώ οι τοπικές αρχές της Νέας Ερυθραίας είχαν ξεκινήσει ενέργειες για την παραχώρησή του, ήδη από το 1997.
Αφού το ΕΚΕΒΙ μεταστεγάσθηκε στην Πλάκα κι ενώ το κτήριο είχε αρχίσει να δείχνει τα πρώτα σημάδια εγκατάλειψης και παρακμής, η χρήση της βίλας Μπότση παραχωρήθηκε χωρίς αντάλλαγμα και χωρίς χρονικό περιορισμό -εφόσον δοθούν οι απαιτούμενες αδειοδοτήσεις και εκτελεσθούν τα ανάλογα έργα- στον Δήμο Νέας Ερυθραίας με την υπ’ αριθμ. 130/52399 απόφαση (1/8/2008) του υπουργείου Πολιτισμού, έπειτα από σχετικό αίτημα της τότε δημάρχου Βασιλικής Ταμβάκη, τον Μάιο του 2008. Σύμφωνα με την απόφαση, η χρήση της βίλας Μπότση αφορά στη λειτουργία κέντρου Μικρασιατικού Πολιτισμού (π.χ. έκθεση βιβλίου, μουσείο, ανοικτό Πανεπιστήμιο). Το παραχωρούμενο ακίνητο αποτελείται από υπόγειο, ισόγειο και πρώτο όροφο, ενώ η συνολική οικοπεδική του επιφάνεια είναι 2.188 τ.μ.
Ιστορικό και «εκκεντρικό» παρελθόν
Πέρασαν από τα σαλόνια της, τα δεκάδες δωμάτιά της και τους χώρους φιλοξενίας της γενικότερα, διάσημοι άνθρωποι και ιστορικά πρόσωπα της πολιτικής, αλλά και του θεάματος. Μεταξύ αυτών, ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Καραμανλής, που εκτός των άλλων πολιτικών τους δεσμών τους, συνδέθηκε φιλικά με τον Αθανάσιο Μπότση, εκδότη των εφημερίδων «Ακρόπολις» και «Απογευματινή», όπως και του περιοδικού «Πρώτον». Ο Νάσος Μπότσης, όπως τον ήξεραν όλοι, δεν ήταν μόνο ο καλός δημοσιογράφος που έγινε και επιτυχημένος εκδότης εφημερίδων και περιοδικών, με πρωτοποριακό ρόλο στα δημόσια πράγματα του τόπου, ήταν κυρίως ένας άνθρωπος με όραμα. Ο ίδιος έβλεπε τον Τύπο και εκτός επιχειρηματικής δραστηριότητας, όπως και τη δημοσιογραφία, πέραν της επαγγελματικής της υπόστασης.
Ήταν όμως και ένας «μπον βιβέρ», όπως αναφέρεται στο βιβλίο του Γιάννη Παπαμιχαήλ «Έχω ένα μυστικό», του μονάκριβου γιου της Αλίκης Βουγιουκλάκη. Ο Γιάννης Παπαμιχαήλ δεν θα μπορούσε να παραλείψει τη σχέση της Αλίκης με τον ιδρυτή της «Απογευματινής» και μιλάει για τον Νάσο Μπότση, ανατρέχοντας όχι σε όσα του είχε πει η μητέρα του, αλλά καταθέτοντας, όπως σημειώνει, ό,τι γνωρίζει για τον δεσμό τους από όσα είχε εκμυστηρευτεί για τη σχέση αυτή η μητέρα του στη φίλη της Μαλβίνα Κάραλη. Τον χαρακτηρίζει, λοιπόν, ως «εκκεντρικό μπον βιβέρ», που κυκλοφορούσε με «κίτρινα μπλουζάκια και πράσινα παντελόνια» και επαγγελματικά στήριζε πολύ την Αλίκη μέσα από τα περιοδικά και τις εφημερίδες του.
Αποθήκη του Δήμου σήμερα και καταφύγιο τρωκτικών!
Ωστόσο, παρά το ένδοξο παρελθόν της και τα σχέδια να φιλοξενήσει την ιστορική παρακαταθήκη των Ερυθραιωτών, αλλά και προσωπικότητες κύρους και πνευματικής ακτινοβολίας, που θα στήριζαν τις προσπάθειες για τη διατήρηση της παράδοσης και του πολιτισμού τους, μέσω ενός φορέα διαχείρισης, η κλειδαμπαρωμένη και σκοτεινή βίλα Μπότση σήμερα, μετατράπηκε σταδιακά και χρησιμοποιήθηκε τα προηγούμενα χρόνια: ως αποθήκη δημοτικών ποδηλάτων… χώρος εναπόθεσης ατάκτως ερριμμένων αρχείων και βιβλίων του Δήμου μέσα σε σακούλες απορριμμάτων… χαρτόκουτων, καλπών και παραβάν… παλιών επίπλων και γραφείων και, φυσικά, σε… αγαπημένο καταφύγιο τρωκτικών!
Ο Δήμος Νέας Ερυθραίας ανέλαβε στο παρελθόν κάποιες δαπάνες αποκατάστασης της βίλας Μπότση, που άγγιξαν τις 150.000 ευρώ και επικεντρώθηκαν, τουλάχιστον, στις ανάγκες μόνωσης και σε εργασίες στο εξωτερικό της. Γιατί το εσωτερικό της παραπέμπει σε… κοτέτσι. Αυτή είναι η μαρτυρία της γνωστής δημοσιογράφου Νίνας Βλάχου, η οποία σε πρόσφατη σχετική αρθρογραφία της -στην εφημερίδα «Κηφισιά»-, περιγράφει την εικόνα που αντίκρισε ως αντιδήμαρχος, πλέον, το 2010, κατά την πρώτη επίσκεψή της στη βίλα: «Κρατώντας το κλειδί της βίλας ανά χείρας, συνοδευόμενη από τον Σύμβουλο του τότε Υπουργού Πολιτισμού, κ. Θανασούλα, στον οποίο και ανέτρεξα για… ευνόητους λόγους (στήριξη του υπουργείου προς το Δήμο μας), με το που δρασκέλισα την πόρτα του κήπου, έμεινα εμβρόντητη, καθώς μας υποδέχθηκε ένας τεράστιος όγκος από λασπωμένα χαρτόκουτα… Αργότερα πληροφορήθηκα ότι ήταν τα κουτιά από τα ποδήλατα που η υπεύθυνη Δημοτική αρχή της Ν. Ερυθραίας πρόσφερε ή δάνειζε, δεν πολυκατάλαβα, σε κάποιους τυχερούς δημότες μας. Την πρώτη δυσάρεστη έκπληξη διαδέχθηκε η δεύτερη και κατά παρασάγγας πιο δυσάρεστη, όταν περάσαμε στο εσωτερικό της βίλας Μπότση…
Εκεί, μέσα στο άλλοτε καλογυαλισμένο brilliant τεράστιο λίβινγκ και στα βοηθητικά σαλόνια του με θέα το Αττικό σύμπαν, αλλά και μία λασπωμένη… γούρνα, προφανώς πρώην πισίνα της έπαυλης, εκεί όπου άλλοτε κυκλοφορούσαν τα πιο ηχηρά ου μην αλλά και ισχυρά ονόματα της Ελληνικής και διεθνούς κοινωνίας, εκπρόσωποι της πολιτικής του πολιτισμού και του επιχειρείν, βολτάριζαν αρουραίοι, που είχαν στρώσει αντί για χαλιά, τα… μπουκούνια τους, από τις δεκάδες νάιλον μαύρες σκουπιδοσακούλες. Που τι νομίζετε πως περιείχαν; Αρχεία!!! Μάλιστα! Αρχεία αλλοδαπών, αρχεία Δημοτών, αρχεία λογαριασμών, βιβλία. Χιλιάδες βιβλία σάπιζαν στα υπόγεια, που είχαν μείνει από το ΕΚΕΒΙ και κάτι κλιματιστικά, ένα ψυγείο μαμούθ… α, ναι κι άλλα ποδήλατα, κι άλλα, κι άλλα πράγματα… Τα πάντα ατάκτως ερριμμένα… Και τα μπάνια; Βρώμικα και τρισάθλια… Και οι πόρτες σπασμένες, και πόρτες που δεν άνοιγαν και παράθυρα με μαύρες κόλλες καλυμμένα… Σαν πένθος… Μήπως πένθος δεν ήταν όλο αυτό;
‘‘Δεν θα την έλεγα βίλα Μπότση, αλλά η βίλα – κοτέτσι’’ μου ψιθύρισε ο κ. Θανασούλας. Ίσως και να με λυπήθηκε ο άνθρωπος βλέποντας την ντροπή να… φιγουράρει σε όλο της το εύρος επάνω στο κατακόκκινο πρόσωπό μου. Γι’ αυτό ίσως και απέφυγε να εκφρασθεί πιο δυνατά…
Με το που ανέφερα στο Δήμαρχο τα καθέκαστα, λήφθηκαν μέτρα. Τα συνεργεία του Δήμου και η υπηρεσία πρασίνου καθάρισαν κήπους, κούρεψαν δένδρα, αποκατέστησαν ζημιές, άδειασαν και σκέπασαν την πισίνα… Όλα τα εξωτερικά κακώς κείμενα, αποκαταστάθηκαν! Μάλιστα, οι κάτοικοι των γύρω σπιτιών μας ευχαρίστησαν θερμά για την απομάκρυνση του… σκιάχτρου που… μάστιζε επί χρόνια το φιλήσυχο δρόμο τους».
Ειδοποιητήριο ανάκλησης…
Αλλά δεν ήταν μόνο τα εξωτερικά. Ο Δήμος Κηφισιάς έλαβε έπειτα ειδοποιητήρια επιστολή από το υπουργείο Πολιτισμού με την παρατήρηση να αποκατασταθεί σε εύλογο χρόνο και το εσωτερικό της βίλας, ειδάλλως το ΥΠΠΟ θα ανακαλούσε την παραχώρησή της προς τον Δήμο!
Οι πολιτικές ευθύνες για το τι δεν έγινε στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε, ασφαλώς θα πρέπει να αναζητηθούν σε επίπεδο διοίκησης του καλλικρατικού Δήμου, ανεξαρτήτως τοπικών παραγόντων, προθέσεων ή σκοπιμοτήτων. Γεγονός παραμένει ότι και ο Δήμος Νέας Ερυθραίας, έως το 2010, αλλά και ο ενιαίος Δήμος Κηφισιάς, μέχρι και σήμερα, ποτέ δεν προέβησαν σε μια ακριβή εκτίμηση των δαπανών αποκατάστασης και συντήρησης του ακινήτου, το οποίο εγκαταλείφθηκε στη μοίρα του και εξακολουθεί να ρημάζει.
Ποτέ δεν υπήρξαν απαντήσεις για τις προτεραιότητες επισκευής, καθώς οι εργασίες ανακαίνισης που απαιτούνται, είναι πολλές και δεν έχει παρουσιαστεί αναλυτικά ο προϋπολογισμός τους. Οι δαιδαλώδεις χώροι της βίλας Μπότση (υπόγεια, ισόγειο, πρώτος όροφος, εξωτερικοί χώροι), οπωσδήποτε θα χρειαστούν αρκετά χρήματα για να αποκατασταθούν και να φτάσουν στο σημείο κάποτε να στεγάσουν τις δραστηριότητες του Δήμου. Εφόσον, φυσικά, αυτή είναι πράγματι η πολιτική βούληση των διοικούντων του…
Σχέδια χωρίς προϋπολογισμό και πάλι
Αν και σήμερα δεν έχει αλλάξει κατά πολύ η εικόνα της, ο Δήμος Κηφισιάς εξαγγέλλει για μια ακόμη φορά την «πολιτιστική επαναλειτουργία» της, χωρίς, ωστόσο, σχετικό κονδύλι στον προϋπολογισμό του! Το εσωτερικό της βίλας Μπότση, σύμφωνα με τη μαρτυρία του σημερινού αντιδημάρχου Νέας Ερυθραίας, Μιχάλη Καυγαλάκη, σε προηγούμενη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου, παρουσιάζει την εικόνα του πρόσφατου παρελθόντος: «Σακούλες με αρχεία της Κηφισιάς και της Νέας Ερυθραίας, οικονομικά, τεχνικά, κ.α., πεταμένα σε όλο το χώρο. Ποιος θα τα αρχειοθετήσει όλα αυτά; Κάλπες, παραβάν, παλιά γραφεία. Δεν μπορεί να είναι αποθήκη η βίλα Μπότση. Προτεραιότητά μας είναι η πολιτιστική επαναλειτουργία της». Ωστόσο, ο αντιδήμαρχος δεν απάντησε στο ερώτημα του πρώην αντιδημάρχου Νέας Ερυθραίας, Στάθη Κύρλου, «αν υπάρχει πρόβλεψη στον προϋπολογισμό του Δήμου ή αν πρόκειται για απλή εξαγγελία».
Πολλά τα ερωτήματα… Οι απαντήσεις και τα διλήμματα για την αξιοποίηση της βίλας Μπότση, εναπόκεινται πάντα στις εκάστοτε δημοτικές αρχές, που καλούνται να διαχειριστούν ένα ιστορικό ακίνητο που ρημάζει, χωρίς προς το παρόν να μπορούν να προσδώσουν κύρος και αξία σε μια πολιτισμική επένδυση που άλλοτε επεδίωξαν. Και η εφτάχρονη ιστορία εγκατάλειψής της τονίζει οπωσδήποτε την αδυναμία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να παραδώσει στους δημότες ένα κέντρο πολιτισμού και παράδοσης, αντί μεγαλόστομων σχεδίων επί χάρτου.
ΠΗΓΗ: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΑΜΑΡΥΣΙΑ
