ΕΙΣΑΓΩΓΗΜε αφορμή την πρόσφατη επέτειο της 25ης Μαρτίου και του τρόπου εορτασμού της στο δήμο Κηφισιάς, έστω η παρούσα έρευνα, η οποία αναφέρεται στο ιστορικό παρόμοιων εκδηλώσεων στην Κηφισιά, τη Νέα Ερυθραία και την Εκάλη.
ΣΤΗΝ ΚΗΦΙΣΙΑΠαλαιότερος εορτασμός εντοπίζεται στις 25 Μαρτίου 1902. Πραγματοποιήθηκε στον Άγιο Δημήτριο με δοξολογία, εκφώνηση πανηγυρικού από τους Κ. Λάσκαρη (Δ/ντής του τηλεγραφείου) και Γ. Π. Κούρτη γυμνασιάρχη, και σχολική εορτή με τραγούδια, χορούς και ποιήματα από τους μαθητές των δημοτικών σχολείων αρρένων και θηλέων στον προαύλιο χώρο του ναού, ενώ δεν ακολούθησε παρέλαση. Το απόγευμα δόθηκε την Πλατεία Πλατάνου η θεατρική παράσταση «Αθανάσιος Διάκος» με ηθοποιούς τέσσερις Κηφισιώτες φοιτητές, οι δε εισπράξεις διατέθηκαν υπέρ του Γυμναστικού Συλλόγου Κηφισιάς «Ηρώδης ο Αττικός» που είχε ιδρυθεί το 1900.Με παρόμοιο σχεδόν τρόπο διεξήχθησαν μέχρι το 1925 οι εορτασμοί της επετείου με χαρακτηριστικό γεγονός ότι η 25η Μαρτίου 1912 ήταν Πάσχα και οι εκδηλώσεις έγιναν την επομένη.Το 1926 καθώς η Κηφισιά αποσπάστηκε από το Δήμο Αθηναίων και έγινε για πρώτη φορά Κοινότητα, οι εορτασμοί είχαν ιδιαίτερη λαμπρότητα. Κωδονοκρουσίες, ο Αγ. Δημήτριος καταστόλιστος, το Κοινοτικό Συμβούλιο παρόν καθώς και οι μαθητές των δημοτικών και της Ελληνογαλλικής Σχολής Π. Παπανικολάου. Τους πανηγυρικούς εκφώνησαν οι Γ. Π. Κούρτης και Γ. Ι. Κούρτης καθηγητής. Ακολούθησε παρέλαση μέσω των οδών Αγ. Δημητρίου (σήμερα Γ. Κυριαζή), Λεβίδου, Κασσαβέτη, Πλ. Πλατάνου κι επιστροφή στην ίδια διαδρομή, καθώς η λεωφόρος Κηφισίας από οικίας Καζούλη μέχρι τον Πλάτανο δεν ήταν ακόμα βατή. Οι σχολικές εορτές τελέστηκαν: των αρρένων μετά την παρέλαση έξω από τον Αγ. Δημήτριο, των θηλέων το απόγευμα στο σχολείο τους και της σχολής Παπανικολάου στο ξενοδοχείο Μ. Βρετάνια (Λεβίδου και Κασσαβέτη) με τη θεατρική παράσταση «Αλέξανδρος Υψηλάντης». Στο τέλος όλων των εκδηλώσεων διενεργήθηκε έρανος υπέρ της Αεροπορικής Άμυνας.Το 1927 συμμετείχαν στις εκδηλώσεις τα νέα σωματεία της Κηφισιάς: Αθλητικός Σύλλογος, Ένωση Επαγγελματιών, Έφεδροι Πολεμιστές κι επιπρόσθετα το νεοσύστατο δημοτικό σχολείο Νέας Ερυθραίας, γεγονός που προκάλεσε έντονες διαμαρτυρίες και προστριβές. Τους πανηγυρικούς εκφώνησαν οι Γ. Καρώνης (δικηγόρος), και Γ. Ι. Κούρτης. Η παρέλαση έγινε προ των επισήμων μπροστά στο πρώτο Κοινοτικό κατάστημα στον Πλάτανο (Ξενοδοχείο Αίγλη), ενώ η προγραμματισμένη τη νύχτα λαμπαδηδρομία δεν τελέστηκε λόγω βροχής. Το 1928 συμμετέχει και το Μπενάκειο, ενώ λόγω κακοκαιρίας δεν έγινε παρέλαση και οι σχολικές εορτές τελέστηκαν στο ξενοδοχείο «Πλάζα» και με τη θεατρική παράσταση «Ο Χορός του Ζαλόγγου» και λαχειοφόρο αγορά.Το 1929 με την οριστική διαμόρφωση της Λ. Κηφισίας και την κατασκευή Ηρώου με έντεκα ονόματα πεσόντων Κηφισιωτών το 1912-13 και δεκατέσσερα του 1918-23, η παρέλαση επεκτάθηκε μέχρι το Ζηρίνειο, ενώ έγινε και η πρώτη κατάθεση στεφάνων.Το 1931 συμμετείχε το 2ο Δημοτικό Σχολείο και το 1936 οι Πρόσκοποι.Το 1945 η 28η Οκτωβρίου 1940 ανακηρύχθηκε Εθνική Εορτή και στο Ηρώο προστέθηκαν δεκαπέντε ονόματα πεσόντων, ενώ για πρώτη φορά εμφανίστηκε και το Γυμνάσιο Κηφισιάς, που είχε ιδρυθεί τον Απρίλιο του 1941. Την τριετία 1949-51 οργανώθηκαν την 28η Οκτωβρίου στο Ζηρίνειο «Τα Πιερράκεια» προς τιμήν του ήρωα Μίμη Πιερράκου (1919-16 Δεκεμβρίου 1940), ποδοσφαιριστή του ΑΟΚ και του Παναθηναϊκού με αγώνες στίβου και ποδοσφαίρου όπου διακρίθηκαν οι Κηφισιώτες αθλητές Χατζόπουλος, Καρράς, Δημητριάδης, Κάραμποτ και οι αθλήτριες Σαββατιανού, Ζωμοπούλου και Ρεγκούκου, ενώ στο ποδόσφαιρο ΑΟΚ- Β! ΠΑΟ 0-1, 4-1 και 0-0. Στις επόμενες δεκαετίες αξιοσημείωτα είναι η κατάθεσης από τα σχολεία στεφάνων στην οικία του Ι. Μεταξά (1961-1974), η συμμετοχή του 3ου Δημοτικού το 1952, του 4ου το 1955, και του ΖΑΟΝ το 1962, καθώς και των κατά καιρούς ιδιωτικών σχολείων της Κηφισιάς Μπαντούνα, Καργάκου-Παρλιάρου, Πασχαλίδη, Νίκολιτς- Μεταξά κα. Επίσης, η συμμετοχή φιλαρμονικής του Δήμου, η επίσημη τελετή εορτασμού της 28ης Οκτωβρίου στο Δημαρχείο και η καθιέρωση διήμερων εκδηλώσεων των εορτασμών.
ΣΤΗ ΝΕΑ ΕΡΥΘΡΑΙΑΣτα πρώτα χρόνια της Ν. Ερυθραίας δεν έγιναν εορτασμοί καθώς δεν υπήρχαν εκκλησία και σχολείο, τα οποία κατασκευάστηκαν το Νοέμβριο του 1926 με μορφή ξύλινων παραπηγμάτων, όπου σήμερα ο μεγαλοπρεπής ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Το 1927 ο πρώτος εορτασμός της 25ης Μαρτίου υπήρξε περιπετειώδης, καθώς η διοίκηση του Συλλόγου Προσφύγων αποφάσισε να διεξαχθεί την Κυριακή 27 Μαρτίου στην Ερυθραία και έστειλε στις 25 με το διευθυντή του Δημοτικού τους μαθητές στην Κηφισιά. Τα αντιπολιτευόμενα όμως μέλη του Συλλόγου που αμφισβητούσαν τη νομιμότητα της Διοίκησης έχοντας αντίθετη άποψη προσπάθησαν με επικεφαλής τον Δ. Μαρίνογλου και τους Δ. Μπαλλή, Φ. Κίκλη, Γ. Τσιμπινό, Ι. Πανάνη και Δ. Μαρλιώτη να εμποδίσουν τους Ερυθραιώτες μαθητές κατά την προσέλευσή τους στον εορτασμό της Κηφισιάς χωρίς όμως αποτέλεσμα. Δημιουργήθηκε επεισόδιο και απειλήθηκαν μηνύσεις χωρίς άλλη συνέχεια. Εξυπακούεται ότι η μετάβαση και επιστροφή των μαθητών έγινε με πεζοπορία. Αυτή ήταν η πρώτη και τελευταία από το 1927 μέχρι το 2010 συμμετοχή Ερυθραιωτών σε εορτασμό Εθνικής Επετείου στην Κηφισιά. Τελικά έγινε και εκδήλωση στη Ν. Ερυθραία στις 27 Μαρτίου με ομιλητή το Σάββα Παπαγρηγοριάδη, άσματα απαγγελίες ποιημάτων και έρανο υπέρ της Εκκλησίας και του Σχολείο, ο οποίος επαναλαμβανόταν μέχρι το 1931.Άλλα αξιοσημείωτα διαχρονικά στοιχεία των εορτασμών πάντα στη Ν. Ερυθραία ήταν τα ακόλουθα: Το 1928 η συμμετοχή τιμητικού αγήματος ναυτών στη δοξολογία της 25ης Μαρτίου Το 1931 με την κατασκευή του νέου Δημοτικού Σχολείου πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά παρέλαση επί της Λ. Ελευθερίου Βενιζέλου.Το 1935 σημαιοφόρος του σχολείου ήταν ο Μιχάλης Γιάνναλης ή Βαρελάς, σήμερα εν ζωή.Το 1963 κατασκευάστηκε το μνημείο του Ηρώου (έργο του Γεωργίου Γεωργιάδη και άρχισε η κατάθεση στεφάνων.Το 2009. Στο Ηρώο τοποθετήθηκε μαρμάρινη πλάκα με το όνομα του Γεωργίου Βουβούτση (1910- 27 Δεκ. 1940) Ερυθραιώτη πεσόντα στον πόλεμο του 1940.Ο Πανερυθραϊκός σχεδόν πάντοτε, ο Μικρασιατικός τα έτη 1945-52 και 1955-66, ενώ τη δεκαετία του 60 οι σύλλογοι Δερμετζιλιωτών, Αλατσατιανών και Σιβρισαριανών με τη συγκινητική παρουσία γηγενών Μικρασιατών, καθώς επίσης το σωματείο Οικοδόμων, ο ΦΕΟΝΕ, η Μορφωτική Λέσχη και τα ιδιωτικά Δημοτικά σχολεία Π. Παπαδόπουλου και Χ. Νίκα. Αργότερα το Γυμνάσιο (1974), οι Πρόσκοποι (1973-1985 και 1999-2010) οι Αμαζόνες (1977). Το Αναξαγόρειο Λύκειο (1982) και βέβαια η Ένωση Μικρασιατών (1992).Από το 1976 συμμετέχουν στους εορτασμού οι Δημοτικές Παρατάξεις και τα Πολιτικά κόμματα.Στις 28 Οκτωβρίου 2010 κατατέθηκαν συνολικά 45 στέφανοι από τους φορείς, τα σχολεία και τα σωματεία της Νέας Ερυθραίας.
ΣΤΗΝ ΕΚΑΛΗΗ αναδρομή των αντίστοιχων εκδηλώσεων στην Εκάλη είναι σύντομη, καθώς δεν υπήρχαν σωματεία και σύλλογοι.Ο πρώτος εορτασμός με παρέλαση και κατάθεση στεφάνων εντοπίζεται το 1969 με την κατασκευή Ηρώου ( έργο του Ευαγγέλου Μαρκαντώνη) στην πλατεία Κένεντυ μπροστά στο Δημαρχείο. Στην εκδήλωση του 2010 συμμετείχαν το Γυμνάσιο και το Δημοτικό Σχολείο Εκάλης, η σχολή Μάνου και ο Σύλλογος Κυριών Εκάλης.
ΠΗΓΕΣ : (1). Οι εφημερίδες Εμπρός, Ελευθερία, Σκριπ, η Ερυθραία κάθε Εβδομάδα και κυρίως Η Κηφισιά 1927-1928. (2) Προφορικές μαρτυρίες του Κώστα Καζώνη, Μιχάλη Γιάνναλη, Μανώλη Χαραλαμπίδη, Γιάννη Αγουρίδα, Μιλτιάδη Κουτουγκα και Π. Αδαμόπουλου.
Υ.Γ. Προς τον τελετάρχη του εορτασμού της 25ης Μαρτίου 2011 στην ΚηφισιάΚατά την εκφώνηση του πανηγυρικού από το Δήμαρχο το αναλόγιο της ομιλίας είχε καλυφθεί από κορυφής μέχρι δαπέδου με την Ελληνική Σημαία, η οποία όμως ως εθνικό σύμβολο δεν πρέπει να χρησιμοποιείται σαν τραπεζομάντιλο ή διακοσμητικό κάλυμμα, αλλά μόνο να επαίρεται σε κοντάρι ή ιστό. Μοναδική εξαίρεση όταν σκεπάζει φέρετρο. Αυτά λοιπόν καλοπροαίρετα, προς γνώση και ας ελπίσουμε μελλοντική συμμόρφωση.