Του Νίκου Καραφωτίου*
Η Κηφισιά του 1900 υπάγεται στον Δήμο Αθηναίων και είναι ένα καταπράσινο «γραφικό χωριό» με ραγδαία εξέλιξη που οφείλεται στην ύπαρξη του τρένου και στην ενεργή υποστήριξη του κατοίκου της πρωθυπουργού Θ. Δηλλιγιάννη. Το 1902 δημιουργείται το Άλσος και το 1905 η Κηφισιά ηλεκτροδοτείται. Οι κάτοικοι διαμένουν κυρίως στην περιοχή του Αγίου Δημητρίου, ενώ ευρύτερα υπάρχουν 100 περίπου επαύλεις με κήπους. Την οικονομική της δραστηριότητα αποτελούν 23 καταστήματα, η συντεχνία ανθοκόμων και κηπουρών, ενώ λειτουργούν τα ξενοδοχεία Μελά, Μεγάλη Βρετανία και Άλσος. Είναι ο προσφιλέστερος εκδρομικός προορισμός των Αθηναίων, οι οποίοι ψυχαγωγούνται στην πλατεία του σταθμού ή εκδράμουν στο Κεφαλάρι και στο Στροφύλι με μόνιππα. Σε αυτόν τον κοινωνικό περίγυρο ιδρύεται τον Απρίλιο του 1900 ο Γυμναστικός Σύλλογος «Ηρώδης Αττικός» Κηφισιάς.
Ο Σύλλογος και το γυμναστήριό του
Στη δημιουργία του, προφανώς, συντελούν οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Αθήνα το 1896 και, βέβαια, ο απόηχος της νίκης του γείτονα θρυλικού μαραθωνοδρόμου Σπύρου Λούη. Δημοφιλή αθλήματα είναι ο στίβος, η σκοποβολή, η ποδηλασία, το τένις, η άρση βαρών και η πάλη, ενώ το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ και το βόλεϊ είναι άγνωστα. Πρόεδρός του είναι ο Κ. Κομνιανός και διευθυντής ο Ι. Κούρτης. Αποτελεί επίσημο μέλος του ΣΕΑΓΣ (σήμερα ΣΕΓΑΣ). Τα χρώματά του είναι το βαθύ «κυανούν» και το λευκό, ενώ έχει ύμνο που έγραψε ο δάσκαλος Π. Κούρτης και μελοποίησε ο Θεμ. Πολυκράτους. Αμέσως μετά την ίδρυσή του, τα μέλη του συλλόγου και οι 45 αθλητές του διαμορφώνουν κατάλληλα τον ελεύθερο χώρο που υπάρχει κάτω και ακριβώς δίπλα από το σταθμό του τρένου, σε απέριττο γυμναστήριο με αγωνιστικό χώρο 50Χ50 μέτρων, με περιμετρικό χωμάτινο στίβο και 3 ξύλινα για γραφεία και αποδυτήρια και τον περιφράσσουν με μαντρότοιχο.
Οι πρώτοι αθλητικοί αγώνες, έτος 1900 (8 και 10 Μαΐου)
Περιλαμβάνουν στίβο και πάλη. Η οργανωτική επιτροπή είναι οι Ν. Νεγρεπόντης, Λ. Μελάς, Ι. Κυριαζής, Δ. Ραγκαβής και Π. Κούρτης. Τελετάρχης ο μετέπειτα Μακεδονομάχος ήρωας Παύλος Μελάς. Τα ονόματα των νικητών κρίνεται σκόπιμο να αναφερθούν, προς τιμήν των πρωτοπόρων εκείνων αθλητών, αλλά και ως ενθύμιο στους επιγόνους τους.
Αγωνίσματα παίδων: 50 μέτρα Ν. Μουστάκας, 150 μέτρα, μήκος και τριπλούν Γ. Σαββατιανός. Αγωνίσματα εφήβων: 100 μέτρα Π. Κανούσης, 400 μέτρα και τριπλούν Δ. Σαββατιανός, σφαίρα και μήκος Σπ. Μούλος, δίσκος Ν. Κεφαλάς, πάλη, ισόπαλοι Σπ. Μούλος και Γ. Γιακουμής. Αγωνίσματα ανδρών: 100μέτρα, τριπλούν και δίσκος Κ. Σαββατιανός, 400 μέτρα Σπ. Διονυσιώτης,1000 και 10.000μέτρα Δ. Καραπαπάρης, τριπλούν Κ. Σαββατιανός, ύψος Δ. Σαββατιανός, Σπ. Διονυσιώτης και Κ. Γιαννίτσης ισόπαλοι, σφαίρα Στ. Στούκας, λίθος Ι. Σαββατιανός.
Στιγμιότυπα των αγώνων
◆ Στην έναρξη και λήξη των αγώνων, που παρακολουθεί πλήθος κόσμου, πραγματοποιείται παρέλαση και ανάκρουση του ύμνου του Συλλόγου από την μπάντα του ορφανοτροφείου Χατζηκώστα.
◆ Συμμετέχουν 80 εντόπιοι χορευτές δημοτικών χωρών, στους οποίους βραβεύεται ο Ι. Γρυπαίος.
◆ Η επίδοση του νικητή της δισκοβολία ς ανδρών με 27, 84 μέτρα ήταν καλύτερη από εκείνη του νικητή των Ολυμπιακών του 1896, Αμερικανού Γκάρετ.
◆ Η μητέρα του νικητή των 10.000 μέτρων (από το Ψυχικό στην Κηφισιά) εισέρχεται στο στίβο και τον συνοδεύει στα τελευταία μέτρα.
◆ Τα αθλητικά όργανα διατέθηκαν με δανεισμό από τον Πανελλήνιο Γ.Σ.
◆ Τα βραβεία των νικητών είναι: για τους παίδες μελανοδοχεία, κονδυλοφόροι και βιβλία, ενώ για τους εφήβους και άντρες ωρολόγια σκευοθήκες, ξιφίδια, καθρέπτες τοίχου, υποκάμισα μεταξωτά, μαντήλια, πορτοφόλια και εικόνες των… βασιλέων.
Α’ Πανελλήνιοι Αγώνες, έτος 1901 (4 -7 Μαΐου)
Τελέστηκαν στο Παναθηναϊκό Στάδιο και ο Γυμναστικός Σύλλογος συμμετέχει με 7 αθλητές, τους Σ. και Δ. Σαββατιανό, Π. Κεφαλά, Σπ. Διονυσιώτη, Σπ. Μούλο. Δ. Καραπαπάζη και Κ. Γιαννίτση. Διασώζεται μόνο η συμμετοχή του Σ. Σαββατιανού στα ημιτελικά των 100 μέτρων. Στους αγώνες αυτούς έλαβαν μέρος οι 12 υπάρχοντες σύλλογοι με 130 συνολικά αθλητές.
Οι δεύτεροι αθλητικοί αγώνες, έτος 1901 (12 και 13 Μαΐου)
Ο τρόπος διοργάνωσης είναι ο ίδιος με το προηγούμενο έτος και συμμετείχαν 40 Κηφισιώτες αθλητές με νικητές: Παίδες: 100 μέτρα Σ. Τσούνος, 250μέτρα βάδην και μήκος Δ. Κούρτης, τριπλούν Ν. Μουστάκας, ύψος Γ. Κατσίκης, πάλη Γ. Αυλωνίτης. Έφηβοι: 100μέτρα Α. Κούρτης, 500μέτρα βάδην, ύψος και μήκος Δ. Σαββατιανός, τριπλούν, δίσκος και σφαίρα Σπ. Μούλος, λίθος Σ. Γκιάλπης, πάλη Χ. Καλός και Π. Κεφαλάς, ισόπαλοι, άρση βαρών Π. Κεφαλάς (60 οκάδες με ένα χέρι). Άνδρες: 150 μέτρα, τριπλούν και μήκος Σ. Σαββατιανός, 750 μέτρα βάδην Δ. Κούρτης και Κ. Γιαννίτσης, ισόπαλοι, 1000 μέτρα και 10.000 μέτρα Σ. Καραπαπάζης, ύψος και πάλη Σπ. Διονυσιώτης, λίθος Κ. Γιαννίτσης. Οι νικητές βραβεύονται με κλαδί δάφνης και αργυρά μετάλλια, ενώ οι υπόλοιποι με αναμνηστικά διπλώματα.
Αγώνες σκοποβολής, έτος 1901 (3 Απριλίου)
Ο «Ηρώδης ο Αττικός» δεν περιορίζεται μόνο σε αγώνες στίβου, αλλά διοργανώνει και σκοπευτικούς, με τη συμμετοχή 40 Κηφισιωτών και την υποστήριξη σε όπλα της Σκοπευτικής Εταιρίας Αθηνών.
Τόπος τελέσεώς τους το πρωί στα λατομεία του Κοκκιναρά, όπου προσέρχεται πλήθος κόσμου. Οι σκοπευτές εκτελούν 12 βολές με πολεμικό όπλο Γκρα, σε απόσταση 200 μέτρων από το στόχο. Τα αποτελέσματα: 1. Δ. Αυλωνίτης 8/12, 2. Ι. Κρητικός 7/12, 3. Γ. Καραολάνης 7/12, 4. Γ. Κούρτης και Εμμ. Γεωργαντάς. Οι δύο πρώτοι βραβεύονται με 50δρχ. έκαστος, προσφορά του ιερέα Γ. Κυριαζή και οι υπόλοιποι με μετάλλια. Επισημαίνεται ότι σύμφωνα με τους διεθνείς τότε κανονισμούς, μόνο στη σκοποβολή και την ποδηλασία επιτρέπονται χρηματικές αμοιβές, λόγω των εξόδων του αθλήματος.
Η κοινωνική δράση του Συλλόγου
Εκτός των αθλητικών δραστηριοτήτων του, συμμετέχει και σε κοινωνικές τοπικές εκδηλώσεις:
◆ Οργανώνει και λαμβάνει μέρος στους εορτασμούς της 25ης Μαρτίου, το 1901 και το 1902 και προσφέρει γλυκίσματα και αναψυκτικά στο γυμναστήριό του.
◆ Δίνει τη θεατρική παράσταση στις 25 Μαρτίου 1902 «Αθανάσιος Διάκος» με ηθοποιούς αθλητές για την οικονομική ενίσχυσή του.
◆ Οργανώνει το 1902, την ημέρα εορτής του Αγίου Γεωργίου, στον Κοκκιναρά, το πατροπαράδοτο γλέντι των Κηφισιωτών με φαγητά χορούς και τραγούδια.
◆ Προσφέρει 250 δρχ. στον έρανο υπέρ του Εθνικού Στόλου.
◆ Παραχωρεί και συνδράμει το γυμναστήριό του σε γυμναστικές επιδείξεις των Δημοτικών Σχολείων της περιοχής.
Το τέλος του Συλλόγου
Η διάρκειά του είναι βραχύβια, καθώς παύει τις δραστηριότητες στο τέλος του 1902.
Ο κύριος λόγος της διάλυσής του οφείλεται στην κατάργηση του γυμναστηρίου, λόγω της κατασκευής του Άλσους και τον εξωραϊσμό της πλατείας του σταθμού, που έχουν ως αποτέλεσμα τη μετατόπιση των γραμμών και του σταθμού του τρένου στο χώρο του. Έτσι τελειώνει η ύπαρξη του Γ. Σ. «Ηρώδης ο Αττικός», που υπήρξε ο πρωτοπόρος του αθλητισμού στην Κηφισιά.
Αγώνες ποδηλασίας, έτος 1899 (20 Ιουνίου)
Αόριστα αναφέρονται αγώνες στην Κηφισιά το 1893 με απόπειρα συμμετοχής 3 γυναικών, η οποία προκάλεσε τότε σκάνδαλο. Οι πρώτοι εξακριβωμένοι αγώνες στην Κηφισιά έγιναν στις 20 Ιουνίου 1839, υπό την αιγίδα του Συνδέσμου Ελλήνων Ποδηλατών στα 15 χιλιόμετρα (με αφετηρία και τερματισμό την πλατεία του σταθμού και διαδρομή επί της οδού Τατοΐου) και στα 5 χιλιόμετρα με διαδρομή εντός Κηφισιάς.
Τα αποτελέσματα: 15.000 μέτρα 1ος Τζαβάρας, 2ος Πιλίτσης και 3ος Κοσμάς, 5.000μέτρα 1ος Αναγνωστόπουλος και 2ος Κλάιν, ενώ οι υπόλοιποι χάθηκαν στους δρόμους της Κηφισιάς.
Ακολούθησε το αγωνιστικό παιχνίδι «το κυνήγι της αλεπούς», στο οποίο ποδηλάτης με ουρά αλεπού στην σέλα περιφέρεται «δολίως» στις οδούς της Κηφισιάς και καταδιώκεται από 30 άλλους ποδηλάτες, μεταξύ των οποίων και γυναίκες.
Νικητής αναδεικνύετε εκείνος που κατορθώνει να τον πλησιάσει και να του αφαιρέσει την ουρά. Αυτό πέτυχε σε καταδίωξη 40 λεπτών ο ποδηλάτης Τζαβάρας, νικητής των 15χλμ.
Το τένις
Στην Κηφισιά το 1900 υπήρχαν 12 περίπου γήπεδα στους κήπους των οικιών και στα ξενοδοχεία. Το 1903, στην πλατεία Πλατάνου και Αδριανού, όπου σήμερα ο μεγάλος δημοτικός χώρος στάθμευσης οχημάτων, κατασκευάζονται 3 γήπεδα τένις και πίστα πατινάζ, ο δε χώρος ως ιδιωτική επιχείρηση είναι γνωστός αργότερα ως Σπόρτινγκ. Το 1905 ιδρύεται ο «Σύλλογος Αντισφαιριστών Κηφισιάς» (ΦΕΚ Α 192/30-9-1905) και αρχίζει η οργάνωση αγώνων. Στο άθλημα αυτό διακρίθηκαν οι κυρίες Μαύρου, Σούτσου, Μουτσοπούλου, Ραζή και η μετέπειτα πρωταθλήτρια Ελλάδος Φαίνη Ξύδη.
Επίλογος
Με τη διάλυση του «Ηρώδη του Αττικού», ο συλλογικός αθλητισμός στην Κηφισιά παύει να υφίσταται. Μόλις τον Νοέμβριο του 1922, ύστερα από 20 χρόνια απραξίας, ιδρύεται ο Αθλητικός Σύλλογος Κηφισιάς με πρόχειρο γυμναστήριο το «Μουστάκειο», σε χώρο που παραχώρησε ο παλιός αθλητής Ν. Μουστάκας, σε άγνωστη σήμερα τοποθεσία. Εκεί ο σύλλογος, τον Μάιο του 1923, τέλεσε αγώνες στίβου και ποδηλασίας, με την παρουσία του Νικόλαου Πλαστήρα, που ανακηρύχτηκε επίτιμος πρόεδρός του και του τότε πρωθυπουργού Στ. Γονατά, κατοίκου Κηφισιάς. Τον Ιούνιο του 1926 συγχωνεύεται με τον Γυμναστικό Σύλλογο Κηφισιάς και ίσως με τον Όμιλο Φιλάθλων Κηφισιάς, που τελικά εξελίχθησαν αργότερα στο σημερινό Α.Ο. Κηφισιάς (ΑΟΚ).Την ίδια περίπου εποχή, τον Ιούνιο του 1928, στη Νέα Ερυθραία, ιδρύεται η Παμμικρασιατική Ένωση και ο Ερμής, πρόγονοι του ιστορικού Πανερυθραικού. Τέλος, με τη λειτουργία του Ζηρίνειου, τον Μάιο του 1932, αρχίζει η νεότερη αθλητική ιστορία της περιοχής.
ΠΗΓΕΣ:
– ΑΡΧΕΙΑ ΣΕΓΑΣ – ΚΕΝΤΡΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ – ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ – ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ – ΑΘΛΗΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ – ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ,ΕΜΠΡΟΣ,ΣΚΡΙΠ,ΑΣΤΥ,ΠΡΩΙΑ,ΕΣΤΙΑ
* Ο Νίκος Καραφωτίου γεννήθηκε στη Νέα Ερυθραία το 1944. Σπούδασε οικονομικά στην ΑΣΟΕΕ και κατόπιν φοίτησε στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων. Τελείωσε τη Ναυτική Σχολή Πολέμου και την Ανωτάτη Σχολή Εθνικής Αμύνης. Υπηρέτησε σε πολεμικά πλοία, διετέλεσε διοικητής του Κυπριακού Πολεμικού Ναυτικού, διοικητής σε Ναυτική Βάση στην Ελλάδα και διευθυντής της Στρατολογίας Ναυτικού. Αποστρατεύτηκε το 2001 με το βαθμό Οικονομικό Υποναυάρχου. Μετά την αποστρατεία του από το Ναυτικό, ασχολείται ενεργά με τα κοινά της πόλης. Διετέλεσε αντιδήμαρχος στον Δήμο Νέας Ερυθραίας την περίοδο 2007-2010. Παράλληλα αρθρογραφεί, ζωντανεύοντας ξεχασμένες ανθρώπινες ιστορίες της πόλης.
Η έρευνα είναι αναδημοσίευση από την εφημερίδα “ΑΜΑΡΥΣΙΑ”
* Ο Νίκος Καραφωτίου γεννήθηκε στη Νέα Ερυθραία το 1944. Σπούδασε οικονομικά στην ΑΣΟΕΕ και κατόπιν φοίτησε στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων. Τελείωσε τη Ναυτική Σχολή Πολέμου και την Ανωτάτη Σχολή Εθνικής Αμύνης. Υπηρέτησε σε πολεμικά πλοία, διετέλεσε διοικητής του Κυπριακού Πολεμικού Ναυτικού, διοικητής σε Ναυτική Βάση στην Ελλάδα και διευθυντής της Στρατολογίας Ναυτικού. Αποστρατεύτηκε το 2001 με το βαθμό Οικονομικό Υποναυάρχου. Μετά την αποστρατεία του από το Ναυτικό, ασχολείται ενεργά με τα κοινά της πόλης. Διετέλεσε αντιδήμαρχος στον Δήμο Νέας Ερυθραίας την περίοδο 2007-2010. Παράλληλα αρθρογραφεί, ζωντανεύοντας ξεχασμένες ανθρώπινες ιστορίες της πόλης.
