Αντιδράσεις Χιωτάκη και ΠΟΕ ΟΤΑ
για την απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου
Το τεράστιο πρόβλημα που θα πρέπει να αντιμετωπίσει σε σύντομο χρονικό διάστημα η Πολιτεία όσον αφορά στους χώρους διαχείρισης των απορριμμάτων της Περιφέρειας Αττικής, επισημαίνει ο πρόεδρος του ΕΣΔΚΝΑ, δήμαρχος Κηφισιάς, Νίκος Χιωτάκης, μετά την απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, σύμφωνα με την οποία κωλύεται η υπογραφή επί του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης για τα τέσσερα εργοστάσια σε Φυλή, Κερατέα και Γραμματικό. Δικαιωμένη δηλώνει η ΠΟΕ-ΟΤΑ για την προσφυγή της στο Ελεγκτικό Συνέδριο σχετικά με τον περιφερειακό σχεδιασμό των σκουπιδιών στην Αττική.
Ο Νίκος Χιωτάκης, σχολιάζοντας την απόφαση του 6ου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που ακυρώνει ως νομικά πλημμελή την προγραμματική σύμβαση μεταξύ Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής και ΕΣΔΚΝΑ, δήλωσε τα εξής: «Ο ΕΣΔΚΝΑ ως αρμόδιος φορέας για τη διαχείριση των απορριμμάτων στην Αττική, έχει τη θέληση και τη δυνατότητα να προχωρήσει άμεσα και, τουλάχιστον, πιο σύντομα από κάθε άλλο φορέα, τις διαγωνιστικές διαδικασίες κατασκευής των εργοστασίων διαχείρισης απορριμμάτων, με την προϋπόθεση ότι η Πολιτεία θα εξασφαλίσει τις αναγκαίες για το σκοπό αυτό πιστώσεις. Σε διαφορετική περίπτωση και με δεδομένο ότι ο υπάρχων ΧΥΤΑ Φυλής θα κορεστεί σε σύντομο χρονικό διάστημα, η Πολιτεία πρέπει να αντιμετωπίσει το τεράστιο πρόβλημα που θα προκύψει όσον αφορά στους χώρους διαχείρισης των απορριμμάτων της Περιφέρειας Αττικής».
Από την άλλη πλευρά, όπως επισημαίνει σε ανακοίνωσή της η ΠΟΕ-ΟΤΑ, οι δικαστές «έκριναν πως οι όροι της επίμαχης προγραμματικής σύμβασης ως προς τον προϋπολογισμό και το χρονοδιάγραμμα εκτέλεσής της είναι αόριστοι και δεν εξειδικεύονται σύμφωνα με τις απαιτήσεις του άρθρου 100 του Νόμου 3852/2010».
Και τονίζει μεταξύ άλλων: «Η απόφαση που ελήφθη, δικαιώνει απόλυτα την ΠΟΕ-ΟΤΑ που είχε προσφύγει στο Ελεγκτικό Συνέδριο, ζητώντας την ανάκληση της υπ? αριθμ. 1/2011 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου, βάσει της οποίας δεν υπήρχε κώλυμα στην υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης. Συγκεκριμένα, οι σύμβουλοι του VI Τμήματος του Ανωτάτου Δημοσιονομικού Δικαστηρίου έκαναν δεκτή την αίτηση της ΠΟΕ.-ΟΤΑ και ανακάλεσαν την πράξη του Ε΄ Κλιμακίου λόγω πλημμελειών. Αναφορικά με τον προϋπολογισμό της σύμβασης, περιλαμβάνεται ένα συνολικό ποσό, πλην όμως δεν προσδιορίζεται ειδικότερα πώς κατανέμεται το ποσό αυτό για την εκτέλεση των επιμέρους έργων. Επιπλέον, δεν υπάρχει σαφής και ορισμένη πρόβλεψη για τον τρόπο διασφάλισης και εξοικονόμησης των αναγκαίων πόρων, παρά μόνο μία γενικόλογη διατύπωση ότι η Αποκεντρωμένη Διοίκηση θα υποβάλει αιτήσεις στους φορείς χρηματοδότησης, οι οποίοι επίσης δεν προσδιορίζονται, ανάλογα με το χρηματοδοτικό σχήμα που θα επιλεγεί στο μέλλον, ενώ αυτό θα έπρεπε ήδη να έχει καθοριστεί, αναφέρεται στη δικαστική απόφαση. Σε κάθε περίπτωση -επισημαίνουν οι σύμβουλοι- θα πρέπει να σημειωθεί ότι από κανένα στοιχείο δεν αιτιολογείται η αναγκαιότητα εκχώρησης της αρμοδιότητας για τη διενέργεια διαγωνισμών στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής».
Πρωτοβουλία συνεννόησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων
Η απόφαση του ΣτΕ, κόλαφος στην προσπάθεια της κυβέρνησης, να στερεί από την αιρετή περιφερειακή διοίκηση τις αρμοδιότητες για το σχεδιασμό και τη διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων
Εξαιρετικά σημαντική κρίνεται η πρόσφατη απόφαση του 6ου τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία ζητείται η ανάκληση της 1/2011 απόφασης του 5ου τμήματος, που θεωρούσε ότι δεν υπήρχε κώλυμα στην υπογραφή του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης, μεταξύ ΕΣΔΚΝΑ και αποκεντρωμένης διοίκησης Αττικής, για τη δημοπράτηση των τεσσάρων μεγάλων μονάδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων στην Αττική, προϋπολογισμού 365.000.000 ευρώ, που είχε υποβληθεί για το σχετικό έλεγχο.
Το προφανές είναι ότι ακυρώνεται μια συγκεκριμένη προσπάθεια εφαρμογής του περιφερειακού σχεδιασμού, ενώ, στη χειρότερη περίπτωση, μετατίθεται χρονικά και οποιαδήποτε άλλη προσπάθεια επιχειρηθεί. Εκείνο, όμως, που έχει ακόμη μεγαλύτερη αξία είναι η επισήμανση της απόφασης πως, «επιχειρείται ανεπίτρεπτη υποκατάσταση στην πραγματοποίηση των διαγωνισμών για την εκτέλεση των επίμαχων έργων, κατά καταστρατήγηση των διατάξεων περί αρμοδιότητας του Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟ.Δ.Σ.Α.)» και πως, «η προβλεπόμενη στην παράγραφο 5 του άρθρου 1 της 2527/2009 Υπουργική Απόφαση για τη δυνατότητα των ΦΟ.Δ.Σ.Α. να αναθέτουν και επιμέρους υπηρεσίες διαχείρισης των αποβλήτων και λοιπές υπηρεσίες λειτουργίας σε φυσικά και νομικά πρόσωπα, αφορά τις δραστηριότητες που συνδέονται εν στενή εννοία με τη διαχείριση των απορριμμάτων, οι οποίες πρέπει να ανατίθενται με τις προβλεπόμενες στις κείμενες διατάξεις διαγνωστικές διαδικασίες και δεν παρέχει τη δυνατότητα εκχώρησης νομοθετημένων αρμοδιοτήτων, όπως η αρμοδιότητα διενέργειας διαγωνισμών κατασκευής εγκαταστάσεων».
Ουσιαστικά, η συγκεκριμένη απόφαση αποτελεί κόλαφο στη συστηματική προσπάθεια της κυβέρνησης, μέσω της αποκεντρωμένης διοίκησης Αττικής, να εξακολουθεί να στερεί από την αιρετή περιφερειακή διοίκηση και το νέο διαβαθμιδικό όργανο (που, ταυτόχρονα, θα έχει και το ρόλο του νέου ΦοΔΣΑ) τις αρμοδιότητες για το σχεδιασμό και τη διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων. Ταυτόχρονα, είναι και μια έμπρακτη αποδοκιμασία της πρακτικής της πλειοψηφούσας παράταξης του περιφερειακού συμβουλίου, η οποία είναι συνένοχη σε αυτό το παιχνίδι της απεμπόλησης των αρμοδιοτήτων της, ακόμη και μετά την εξάμηνη μεταβατική περίοδο (έληξε στις 30/6) και παρά τις διαβεβαιώσεις για το αντίθετο στη συνεδρίαση του περιφερειακού συμβουλίου, στις 2/6. Την ίδια στιγμή, εξακολουθεί να είναι μετέωρη η συγκρότηση των νέων ΦοΔΣΑ, αφού το σχετικό ΠΔ εξακολουθεί να βρίσκεται στα χαρτιά, αν και θα έπρεπε να έχει υπογραφεί εδώ και καιρό. Με λίγα λόγια, το σχέδιο της ανάθεσης των μεγάλων εργολαβιών, με διαδικασίες fast track, από την αποκεντρωμένη διοίκηση έχει, ήδη, ναυαγήσει.
Στη νέα κατάσταση, όπως αυτή διαμορφώνεται με την απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, υπάρχουν δύο ακόμη σοβαρά δεδομένα:
Το γεγονός ότι έχει ξεκινήσει η διαδικασία αναθεώρησης του περιφερειακού σχεδιασμού και της διαμόρφωσης Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, κάτι που έπρεπε να έχει γίνει και στον αρχικό σχεδιασμό του 2006. Σε συνθήκες αδιαφάνειας και έλλειψης ενημέρωσης για τα δεδομένα και τους στόχους, φυσικά. Πάλι από την αποκεντρωμένη διοίκηση, πάλι υποκαθιστώντας την αιρετή περιφερειακή διοίκηση και πάλι με την ένοχη σιωπή της τελευταίας.
Το γεγονός ότι έχει λήξει η ?διαβούλευση? και αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή σχέδιο νόμου ? πλαισίου για τα απόβλητα, το οποίο θα ενσωματώνει στην εθνική νομοθεσία την οδηγία 2008/98/ΕΚ για την ιεράρχηση στη διαχείριση των αποβλήτων. Αξίζει να σημειωθεί ότι προβλέπεται η εκπόνηση εθνικού σχεδιασμού (ΕΣΔΑ) και ειδικών εθνικών σχεδιασμών (ΕΕΣΔΑ), στη βάση των ρυθμίσεων του νέου νόμου ? πλαισίου, καθώς και ότι αυτοί λαμβάνονται υπόψη κατά την εκπόνηση των περιφερειακών σχεδιασμών (ΠΕΣΔΑ).
Με αυτά τα δεδομένα, στην κρίσιμη συγκυρία που διαμορφώνεται, αποκτούν πρωτεύουσα σημασία οι εξής επιδιώξεις:
Να κατοχυρωθεί η ουσία της ιεράρχησης στη διαχείριση των απορριμμάτων, με την ενσωμάτωση ρύθμισης, στο νέο νόμο ? πλαίσιο, σύμφωνα με τους κανόνες της τεχνικής, της κοινής λογικής και της υπάρχουσας ευρωπαϊκής εμπειρίας, που θα προβλέπει ότι: προκειμένου να περάσουμε σε ένα στάδιο διαχείρισης, έχουμε εξαντλήσει όλα τα περιθώρια που μας προσφέρουν τα προηγούμενα στάδια.
Η αναθεώρηση του περιφερειακού σχεδιασμού Αττικής πρέπει να ακολουθήσει τη ψήφιση του νόμου και την εκπόνηση του ΕΣΔΑ και των ΕΕΣΔΑ. Μέχρι τότε, ?παγώνει? η εκτέλεση των νέων έργων του υφιστάμενου περιφερειακού σχεδιασμού και δεν προκηρύσσονται νέα.
Η αιρετή περιφερειακή διοίκηση αναλαμβάνει την ευθύνη του σχεδιασμού της διαχείρισης, όπως προβλέπεται από το νόμο, ενώ συγκροτείται άμεσα και ο προβλεπόμενος διαβαθμιδικός σύνδεσμος, που θα έχει και τα καθήκοντα του ΦοΔΣΑ.
Η διαδικασία της αναθεώρησης του υφιστάμενου περιφερειακού σχεδιασμού και η εκπόνηση της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων περνά στην περιφέρεια, παραμένει ανοιχτή στην κοινωνία, ενσωματώνει τα διδάγματα των αντιδράσεων που υπήρξαν (Γραμματικό, Κερατέα, Φυλή) και εμπλέκει το σύνολο των δήμων της Αττικής, που οφείλουν να διατυπώσουν άποψη, αλλά και σχέδια διαχείρισης ανά δήμο.
Σε αυτή την κρίσιμη στιγμή, η ?Πρωτοβουλία συνεννόησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων? θεωρεί αναγκαίο να υπογραμμίσει, για μια φορά ακόμη, την τεράστια σημασία που έχει η συγκρότηση ενός παναττικού μετώπου (πολιτών, τοπικών και θεματικών συλλογικοτήτων, δημοτικών και περιφερειακών σχημάτων κλπ.), που θα αποσκοπεί στη ριζική αναθεώρηση ? ανατροπή του υφιστάμενου περιφερειακού σχεδιασμού και στην υιοθέτηση ενός νέου, τέτοιου ώστε:
Στη λογική των υπερδιαστασιολογημένων κεντρικών φαραωνικών εγκαταστάσεων, τύπου Φυλής ? Γραμματικού ? Κερατέας, θα αντιπαρατάσσει την αρχή της εγγύτητας και την ιδέα της αποκεντρωμένης ολοκληρωμένης διαχείρισης
Στην επιλογή της διατήρησης μεγάλων ποσοτήτων σύμμεικτων απορριμμάτων, με σκοπό την ενεργειακή αξιοποίηση ? καύση, θα αντιπαραβάλλει τις βιώσιμες πρακτικές της συνεχούς μείωσης των απορριμμάτων, με έμφαση στη διαλογή στην πηγή, την ανακύκλωση και την κομποστοποίηση
Στην επιδίωξη της πλήρους ασυδοσίας των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων και της εκτόξευσης του κόστους διαχείρισης, θα αντιτείνει την άμεση εμπλοκή των πολιτών, τον κοινωνικό έλεγχο και τις απλές μεθόδους χαμηλού κόστους για τον πολίτη.
18.07.2011
